Opleiding Radiologie

Algemeen

Vanaf 1 juli 2015 is de geïntegreerde opleiding (nucleaire geneeskunde en radiologie) van start gegaan. De nieuwe, competentiegerichte opleiding is ook wel bekend als de Corona opleiding (Commissie Opleidingsintegratie RadiOlogie – NucleAire geneeskunde). Er is gekozen voor radioloog als naamgeving voor de nieuwe specialist 2020. Het is internationaal bekend en praktisch. De afgelopen jaren is hard gewerkt aan het nieuwe Opleidingsplan RAdiologie en Nucleaire GEneeskunde (ORANGE), waarvan het doel is geweest om beter aan te sluiten bij de praktijk en de jonge radiologen hiermee beter voor te bereiden op de toekomst binnen ons vak. Met het LOP ORANGE sluiten we aan bij de Strategische visie van de NVvR, waarbij we de 4 ABCD-rollen hebben geintegreerd. Ook biedt ORANGE de aios meer ruimte voor flexibiliteit en eigen regie en zijn er meer combinatiemogelijkheden van differentiaties. Een differentiatie is een aandachtsgebied dat de aios kiest om hem of haar voor te bereiden op een carriere, waarin een belangrijk deel van zijn of haar tijd aan de betreffende differentiatie wordt besteed. Alle aios die vanaf 1 januari 2023 zijn gestart met de opleiding worden opgeleid volgens opleidingsplan ORANGE.

Opbouw van de opleiding Radiologie en de 4 ABCD-rollen van de radioloog

In de Handreiking implementatie ORANGE worden de opbouw van de opleiding en de 4 ABCD-rollen van de radioloog beschreven. Tevens biedt de handreiking een overzicht van de belangrijkste aanpassingen in ORANGE in vergelijking met het vorige opleidingsplan Corona.
Klik hier voor het complete opleidingsplan ORANGE.

Fellowship

Een opleiding waarbij een erkende radioloog voor een vastgestelde deeltijd gedurende 2 jaar zich verder kan specialiseren in een differentiatie. Indien het fellowship aansluit op dezelfde differentiatie wordt het fellowship in principe een jaar korter.

Opleidings- en onderwijsregio’s (OOR)

De OOR is een regionaal netwerk dat bestaat uit een UMC en opleidingsziekenhuizen die onderling samenwerken ten behoeve van het (continuüm tussen het) initiële geneeskunde onderwijs en de medisch specialistische vervolgopleidingen. De opleiding
Radiologie is te volgen in een opleidingsafdeling van een van de 7 verschillende Onderwijs en Opleidingsregio's (OOR):
OOR Amsterdam UMC: AMC, Spaarne Gasthuis Haarlem, OLVG, VUmc, NWZ Alkmaar
OOR Groningen: UMCG, Deventer ziekenhuizen, MST Enschede, ZGT Almelo, Isala Zwolle
OOR Leiden: LUMC, MC Haaglanden, HAGA
OOR Zuid Oost Nederland (ZON): MUMC Maastricht, Zuyderland MC Heerlen, Catharina Ziekenhuis Eindhoven
OOR Nijmegen: Radboud UMC Nijmegen, Jeroen Bosch Ziekenhuis, Rijnstate Arnhem
OOR Rotterdam: Erasmus MC, Albert Schweitzer Ziekenhuis Dordrecht, ETZ Tilburg, Maasstad ziekenhuis
OOR Utrecht: UMC Utrecht, St. Antonius Nieuwegein, Gelre Apeldoorn, Meander MC Amersfoort

Gedurende je opleiding is er een aantal vastgelegde onderwijsmomenten

Regionaal Cursorisch Onderwijs (RCO)
Sinds 2010 wordt er binnen de OOR regionaal cursorisch onderwijs (RCO), ook wel bekend als het blokonderwijs, gegeven voor de aios in de eerste jaren (basis) van de opleiding. Dit onderwijs is verplicht. Informatie over studiestof is te vinden in de studiegids. Data en locaties worden voor ieder OOR afzonderlijk geregeld door het onderwijssecretariaat van het UMCU.

Cursus Beeldvormende Technieken (BVT)
Alle aios volgen de basiscursus BVT-1 en de vervolgcursus BVT-2 als onderdeel van het programma van het regionaal cursorisch onderwijs. Het cursusprogramma BVT is ontwikkeld door de landelijke cursuscommisssie BVT, bestaande uit radiologen en (klinisch) fysici. De BVT-cursussen vinden per jaarcohort plaats en de opzet is vergelijkbaar met die van het regionaal cursorisch onderwijs. Data en locaties worden voor ieder OOR afzonderlijk geregeld door het onderwijssecretariaat van het UMCU. BVT-vragen maken onderdeel uit van de Voortgangstoets die 2x per jaar gehouden wordt.

Landelijk differentiantenonderwijs (LDO)
Gedurende de tweede helft van de opleiding beschikt de aios over een minimum van 18 verplichte landelijke onderwijsdagen. Het landelijk differentiantenonderwijs (LDO) is inmiddels voor alle differentiaties uitgerold. Naar gelang de duur van de differentiatie, blijven meer of minder onderwijsdagen over die naar eigen keuze kunnen worden ingezet. Daarnaast staat het iedere instelling vrij ook buiten deze dagen extra cursussen/onderwijs aan te bieden, ter ondersteuning van de verdieping of profilering. Het LDO sluit aan op het RCO en vindt dus plaats in de tweede helft van de opleiding van de aios. Het LDO wordt sinds 1 januari 2023 georganiseerd door het bureau van de NVvR.

Artificial Intelligence (AI)
Machine Learning en Artificiele Intelligentie zijn belangrijke onderwerpen in de radiologie en verdienen breed aandacht. Voor geïnteresseerden, die zich willen verdiepen in dit onderwerp vanuit praktisch radiologisch perspectief, is het soms moeilijk door de bomen het bos te zien. Om aan deze behoefte tegemoet te komen, heeft de commissie BVT een lijst AI resources samengesteld met artikelen, boeken en websites met educatief materiaal van hoge kwaliteit.

Sandwichcursus (SWC)
De sandwichcursus is een tweedaagse cursus die 3 keer per jaar wordt gehouden. Vooralsnog wordt de cursus in 2 blokken van 2 dagen gehouden (dinsdag/woensdag en donderdag/vrijdag). Elke cursus wordt georganiseerd door twee secties. De aios dient deel te nemen aan ten minste 4 sandwichcursusdagen. Het aantal sandwichcursusdagen kan binnen het totale aantal van 18 onderwijsdagen naar keuze worden aangevuld met extra sandwichcursusdagen.

Ziekenhuis
Het Heilig uur is de radiologische variant van het dagelijks rapport zolas in het Kaderbesluit CGS omschreven, en is een verplicht dagelijks onderwijsmoment voor alle aios Radiologie. Hierin worden van oudsher een of enkele korte casus (interactief) gepresenteerd uit de dagelijkse praktijk door aios of radiologen binnen een kleinschalig gezelschap. De voornaamste doelstellingen van het Heilig uur zijn het aan de aios overdragen van praktijkgerichte kennis en het overdragen van radiologische vaardigheden uit de dagelijkse praktijk. Het Heilig uur leeent zich goed voor de presentatie van bijvoorbeeld Critically Appraised Topics (CAT). De KPB is een goede methode om de presenterende aios te beoordelen.

Juniorsectie
De juniorsectie organiseert daarnaast jaarlijks twee cursusdagen, in het voorjaar de Siemens aiosdag en in het najaar een aiosdag met wisselende sponsoren.

Toetsing
Twee keer per jaar worden alle aios door middel van de Voortgangstoets getoetst op hun kennis van alle facetten van de radiologie. Naast de landelijke toetsing ben je verplicht per jaar een minimaal aantal KPB’s (Korte Praktijk Beoordeling), OSATS (Objective Structured Assessment of Technical Skills), CAT’s (Critically Appraised Topic) en andere feedbackmomenten te verzamelen.

Stralingsbescherming
De basiscursus stralingshygiëne is verplicht voor elke aios en wordt jaarlijks in september in Leiden gehouden. Differentianten interventieradiologie of nucleaire geneeskunde en moleculaire radiologie moeten daarnaast nog een aanvullende cursus volgen, die periodiek zal worden georganiseerd. Het is de verantwoordelijkheid van de aios en de opleider om ervoor te zorgen dat alle noodzakelijke cursussen stralingshygiëne zijn gevolgd en het bijbehorende examen met goed gevolg is afgelegd voordat de opleiding voltooid is (C-formulier getekend wordt).

Wetenschappelijke bijeenkomsten (Radiologendagen) en congresbezoek
De NVvR en de NVNG hebben eigen wetenschappelijke bijeenkomsten voor alle leden van de wetenschappelijke verenigingen. De NVvR organiseert jaarlijks de Radiologendagen; een tweedaags congres met wisselende thema's. De NVNG organiseert jaarlijks twee Wetenschappelijke Ontmoetingen met wisselende thema's. De aios dient in de laatste 2 jaar van de opleiding ten minste eenmaal deel te nemen aan de Radiologendagen. Het aantal dagen (Radiologendagen of wetenschappelijke ontmoetingen) kan binnen het totale aantal onderwijsdagen van 18, naar keuze worden aangevuld met extra dagen. Verder neemt iedere aios gedurende de opleiding ten minste één keer deel aan een (internationaal) congres of symposium, bij voorkeur in het deelgebied van zijn verdieping.

Visitatie

Een opleidingsvisitatie is bedoeld om de kwaliteit van de opleiding tot radioloog te bewaken en indien nodig te verbeteren. De visitatie is dan ook de uitermate geschikt om verbeterpunten in een opleiding aan te geven. Zowel de aios als de opleiders kunnen baat hebben bij een goede visitatie.
Niet alleen directe opleidingszaken zoals bijvoorbeeld onderwijs, continuïteit van supervisie en dienstenroosters worden besproken tijdens een visitatie, maar ook indirecte zaken als beschikbaarheid van een arts-assistentenkamer op de afdeling met voldoende computers kunnen aan de orde komen. 
Door een visitatie kunnen dit soort zaken aan het licht worden gebracht en kunnen deze punten in een visitatierapport als voorwaarden, zwaarwegend advies of aanbeveling worden genoemd voor een volgende visitatie. Op die manier hebben aios en opleiders samen een manier in handen om zaken af te dwingen binnen een ziekenhuis die de opleiding ten goede zullen komen.

Erkenningsaanvraag

Voorafgaand aan de visitatie worden de erkenningsaanvragen I en II ingediend door de opleider tezamen met de opleidingsinrichting. In de erkenningsaanvraag wordt de (beoogd) opleider, plaatsvervangende opleider en de opleidingsinrichting gevraagd of voldaan wordt aan de erkenningseisen zoals die zijn geformuleerd in het Kaderbesluit en het Specifiek Besluit. Bij goedkeuring van deze erkenningsaanvragen door de RGS kan de visitatie plaatsvinden. De RGS is het overkoepelend orgaan dat het uiteindelijke visitatierapport beoordeelt en een (nieuwe) opleidingserkenning verleent. Het staat de visitatiecommissie vrij om voorafgaande aan de visitatie bij de opleider aanvullende informatie op te vragen 
zoals een jaarverslag of andere gegevens betreffende de praktijkvoering, documenten die ter inzage beschikbaar moeten zijn, een door de individuele aios ingevulde vragenlijst, of eventuele andere informatie die voor toetsing van het vakinhoudelijke deel van de opleiding door de visitatiecommissie noodzakelijk is.

Voorbereiding

Een goede voorbereiding door aios en de opleidersgroep gezamenlijk is belangrijk. De aios moeten van de opleider de gelegenheid krijgen de erkenningsaanvragen vooraf in te zien. Het is verstandig de visitatie met de aios onderling voor te bespreken en goed te bedenken wat de sterke punten zijn van de opleiding en welke zaken verbeterd moeten worden. Je kunt de opleider verzoeken een kopie van het ingevulde visitatiewerkdocument naar de aios te sturen. Dit werkdocument wordt door de visitatiecommissie ook als leidraad gebruikt voor het gesprek en het visitatieverslag. Daarnaast is het goed om samen met de opleidersgroep hun verwachtingen ten aanzien van de visitatie te bespreken. 
Een interne proefvisitatie zoals deze in sommige klinieken plaatsvindt, is een goede voorbereiding op de echte visitatie. De sterke punten en verbeterpunten kunnen zo van tevoren besproken worden.

De visitatie

De visitatiecommissie krijgt de erkenningsaanvragen deel I en II, de op- en aanmerkingen van een eventuele vorige visitatie en de aanvullende informatie van de betreffende afdeling voor de visitatie toegestuurd. 
Gedurende de dag van de visitatie worden er gesprekken gevoerd met de opleidingsgroep, de Raad van Bestuur, afgevaardigden van de Centrale Opleidingscommissie en het stafbestuur en de aios. Als er eerder een instellingsvisitatie heeft plaatsgevonden, vindt er een afgeslankte visitatie plaats en voert de PVC geen gesprekken met de Centrale Opleidingscommissie en de Raad van Bestuur, omdat deze gesprekken al tijdens de instellingsvisitatie hebben plaatsgevonden. Het gesprek met de aios, dat vertrouwelijk is, wordt als een van de belangrijkste gesprekken van de visitatie gezien omdat juist de ervaring van de mensen die zelf opgeleid worden essentieel is om de opleiding goed te kunnen evalueren.

Na de visitatie

Na de visitatie wordt door de visitatiecommissie aan de hand van het visitatiewerkdocument een visitatierapport gemaakt. Dit bestaat uit de verslagen van alle gevoerde gesprekken van die dag. Deze worden naar de verschillende gesprekspartners gestuurd ter inzage en goedkeuring. 
Het verslag van het gesprek met de aios wordt dus eerst naar de aios gestuurd. Dit verslag krijgen de opleiders zelf niet onder ogen. Zij krijgen het complete visitatierapport pas te zien nadat alle verslagen zijn samengevoegd en het visitatierapport conclusies, eventuele aanbevelingen, zwaarwegende adviezen en/of voorwaarden bevat. Het visitatierapport wordt besproken in de vergadering van de PVC (plenaire visitatiecommissie).
Na goedkeuring in deze vergadering wordt het definitieve visitatierapport naar de RGS gestuurd. De RGS zal vervolgens op grond van het rapport een uitspraak doen over de verdere opleidingserkenning van de betreffende kliniek. Mocht de opleidingsgroep niet akkoord gaan met de voorgenomen beslissing van de RGS dan is er de mogelijkheid om in beroep te gaan.

Op de site van CGS vindt u alle relevante informatie en documenten: het Kaderbesluit, het Specifiek Besluit en het opleidingsplan ORANGE, het Competentieprofiel voor opleiders en supervisoren van een opleidingsgroep en een Modelinstructie aios/anios werkzaam in een zorginstelling. Ook het vorige opleidingsplan Corona is daar terug te vinden.